Za wypadek przy pracy rolniczej uważa się (art. 11. ust. 1. ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników) nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:
-
na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym lub
-
w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym mowa powyżej, albo w drodze powrotnej, lub
-
podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa powyżej, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub
-
w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa powyżej, albo w drodze powrotnej.
Ubezpieczenie z tytułu wypadku przy pracy na terenie gospodarstwa rolnego przysługuje rolnikom i pracującym z nimi domownikom. Dotyczy to również małżonka rolnika, chyba że nie pracuje on w gospodarstwie rolnika lub w związanym z tym gospodarstwem gospodarstwie domowym.
Organem administracji rządowej właściwym w sprawach ubezpieczenia rolników jest Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, któremu z mocy ustawy podlegają rolnicy, których gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny oraz jego domownicy, pod warunkiem, że nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczeniu realizowanemu przez KRUS można również podlegać po wcześniejszym złożeniu wniosku. Osobom, które wystosują stosowny wniosek przysługują określone świadczenia, jeżeli okres podlegania ubezpieczeniu bezpośrednio przed wystąpieniem zdarzenia uzasadniającego nabycie prawa do świadczenia trwał nieprzerwanie co najmniej rok.
W razie zaistnienia wypadku przy pracy rolniczej ustawa nakłada na poszkodowanego obowiązek niezwłocznego zawiadomienia KRUS, nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia jego zaistnienia. Wypadek zgłasza się bądź bezpośrednio w siedzibie oddziału regionalnego KRUS lub jej placówki terenowej, w której osoba, która uległa wypadkowi jest ubezpieczona bądź za pośrednictwem poczty, telefonicznie lub pocztą elektroniczną. Niedopełnienie tego obowiązku będzie oceniane przy ustalaniu przez KRUS okoliczności i przyczyn wypadku oraz prawa do jednorazowego odszkodowania, dlatego też poszkodowany lub inna osoba zgłaszająca wypadek powinna w szczególności:
-
zabezpieczyć w miarę możliwości miejsce i przedmioty związane z wypadkiem;
-
udostępnić miejsce wypadku i przedmioty związane z wypadkiem;
-
wskazać świadków wypadku;
-
dostarczyć posiadaną dokumentację leczenia;
-
udzielić informacji i wszechstronnej pomocy pracownikowi Kasy upoważnionemu przez Prezesa Kasy do prowadzenia postępowania dowodowego w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.
W przypadku uznania prze KRUS, że osoba, która uległa wypadkowi jest uprawniona do ubiegania się o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, wszczyna się postępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, obejmującego m.in.:
-
ustalenie czy zaistniała zwłoka w zgłoszeniu wypadku;
-
przesłuchanie poszkodowanego i świadków wypadku;
-
dokonanie oględzin miejsca i przedmiotów związanych z wypadkiem;
-
zasięgnięcie w razie potrzeby opinii rzeczoznawców;
-
wystąpienie do innych właściwych instytucji i organów o udzielenie informacji w sprawie wypadku lub udostępnienie zebranej w sprawie dokumentacji;
-
ustalenie, czy przyczyną wypadku była wadliwość środka technicznego stosowanego przy pracy lub nieprawidłowość świadczonej usługi;
-
ustalenie związku przyczynowo-skutkowego śmierci poszkodowanego lub nagłego zachorowania poszkodowanego z wykonywaną pracą w gospodarstwie rolnym;
W ciągu 14 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, sporządza się protokół powypadkowy, do którego poszkodowany może wnieść uwagi i zastrzeżenia.
Świadczeniem z ubezpieczenia wypadkowego jest jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej i przysługuje ono ubezpieczonemu, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej lub członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.
Jednorazowe odszkodowanie ustala się dla ubezpieczonego w wysokości proporcjonalnej do określonego procentowo stałego (nierokujące poprawy naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu) lub długotrwałego (mogące ulec poprawie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy) uszczerbku na zdrowiu. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej wynosi 470 zł za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę równą jednorazowemu odszkodowaniu za 20 % uszczerbek na zdrowiu, jeżeli ubezpieczony wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej jest niezdolny do samodzielnej egzystencji, natomiast jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, który był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o kwotę równą wysokości jednorazowego odszkodowania za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający procent, według którego ustalone było to odszkodowanie.
Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje ubezpieczonemu jeżeli:
-
spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa lub
-
będąc w stanie nietrzeźwości lub będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych lub innych środków o podobnym działaniu, sam w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku.
W przypadku podejrzenia sytuacji, o której mowa w punkcie drugim, lekarz udzielający pierwszej pomocy kieruje poszkodowanego na badania niezbędne do ustalenia ich zawartości w organizmie. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczenia z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, chyba że poszkodowany udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.
Z kolei osoby, którym została wyrządzona szkoda z winy rolnika, osoby pozostającej z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoby pracującej w gospodarstwie rolnym rolnika mogą domagać się odszkodowania z ubezpieczenia OC tychże osób. Ubezpieczenie to przysługuje za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, której następstwem jest:
-
śmierć,
-
uszkodzenie ciała,
-
rozstrój zdrowia,
-
utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.
Dodatkową możliwością uzyskania odszkodowania za wypadek przy pracy rolniczej są świadczenia gwarantowane z ubezpieczenia NW lub ubezpieczenia na życie. Te formy ubezpieczenia są dobrowolne, wobec czego nie w każdej sytuacji zaistnieje możliwość skorzystania z gwarantowanej opieki, bądź to w ogóle w przypadku braku takowego ubezpieczenia, bądź w określonym zakresie, który to określa umowa ubezpieczonego z zakładem ubezpieczeń.